Kültür mantarı yetiştiriciliği hızla yaygınlaşmaktadır. Kazançlı bir iş yanı sıra devlet destekli olması onu popüler hale getiriyor. Pe ki mantar nasıl yetiştirilir, hiç merak ettiniz mi? En önemli aşama kompost dediğimiz gübrenin hazırlanmasıdır. Gübre için gerekli organik ve inorganik maddeler ile nasıl hazırlandığını yazımızda görelim.
Kompost İçin Gerekli Malzemeler
Organik maddeler: Bitkisel ve hayvansal kökenli organik maddeler olarak
ikiye ayrılır. Bitkisel olanlara buğday sapı, çavdar sapı, çeltik sapı, parçalanmış
mısır sap ve koçanları, çayır otları, pirinç kavuzu vb. maddelerdir. Hayvansal
kökenli olanlar ise taze at gübresi, hayvansal kökenli aktivatör maddeler (tavuk,
güvercin, koyun, keçi gübreleri kan ve kemik unu mezbaha atıkları) dir.
İnorganik maddeler: Azotlu gübreler (Amonyum nitrat, amonyum sülfat, üre,
potasyum nitrat), fosforlu gübreler (süper fosfat), potaslı gübreler kültür mantar
yetiştiriciliğinda kullanılan inorganik maddelerdir.
Tampon maddeler: Mantar üretiminde kullanılan kompost ortamının pH
ayarlamasında ve kompostun yapısının düzeltilmesinde kullanılan kireç, alçı,
mermer tozu gibi maddelerdir.
Kompost Nasıl Hazırlanır?
Kompost hazırlığının temel amacı, fermantasyon işlemiyle kompost bileşimini
oluşturan ham materyallerdeki besinlerin mantarlar tarafından alınabilir forma
dönüştürülebilmesidir.
Uygun bir kompost işleminin gerçekleştirilebilmesi için saman ve diğer materyaller
kuru olarak depolanmalı, bu materyallerden oluşan yığınlar kar, aşırı yağmur, gün ışığı ve
rüzgardan korunmalıdır.
Kompost yapımında göz önünde bulundurulacak bir diğer nokta da çevrede bol olarak
At gübreli kompost kültür mantarı üretiminde yaygın olarak kullanılan bir kompost
türüdür. At gübresi azot bakımından zengin ve sıcak bir gübredir.
Buğday sapı balyaları açılarak kompost platformuna 50-60 cm yükseklikte yayılır.
Yağmurlama şeklinde veya ince su püskürten hortumla 2-3 gün ıslatılır. Zaman zaman
karıştırılarak homojen bir şekilde ıslatılması sağlanır ve sapın nem oranı % 75’e getirilir. 5.
gün her tarafı tamamen ıslatılmış olan 1000 kg sapa 600 kg at gübresi, 300 kg tavuk gübresi,
20 kg amonyum nitrat, 10 kg üre katılır. Kalıp tahtaları kullanılarak yaklaşık 150 cm genişlik
ve 140 cm yükseklikte iyice sıkıştırılarak yığın yapılır.
Bu arada yığının ıslanmayan kısmı
varsa tekrar ıslatılır. Yığından sızan ve platformdaki şerbet toplama havuzlarında toplanan ve
içindeki aktivatör maddelerin erimiş hâlde bulunduğu bu şerbet yığın üzerine dökülür. Yığın
5-6-7. günleri bekletilerek 1. aktarma yapılır. 1. aktarmada yığın açılarak platform üzerine
yayılır ve kompostun kuruyan kısımları tekrar ıslatılır. İçine 100 kg tavuk gübresi 4 kg
amonyum nitrat, 6 kg üre, 100 kg buğday kepeği, 20 kg pamuk tohumu küspesi düzenli
olarak katılır.
Daha sonra tekrar yığın yapılır ve üzeri hava almayacak şekilde naylonla
kapatılır. 11. gün yığın 2. aktarma yapmak üzere alınarak havalandırılır. Kuruyan kısımlar
ıslatılır ve üzerine kompost formülündeki bir miktar alçı serpilerek 125 cm genişlik ve 140
cm yükseklikte fazla sıkıştırılmadan yeniden yığın yapılır. Yığının yalnız kenar kısımları
sıkıştırılır. Naylonla örtülür. 13. gün yığın tekrar açılıp havalandırılarak 3. aktarması yapılır.
Kompost nemlendirilir, gerekli alçı ilavesi yapılarak tekrar yığın yapılır ve naylonla
kapatılır. 15. günde ise yapılan son aktarmada kompost havalandırılır. 17. günde kompost
pastörizeye alınır. Pastörizasyon safhasına kadar yapılan aktarma işlerinde eski yığının dış
kısımlarındaki maddeler iç kısımlara alınır, iç kısımdaki maddeler dışa alınarak homojen bir
karışım elde edilmiş olur.
