Hastalarımızdan sıklıkla duyduğumuz “Her şeyi kafaya takıyorum” cümlesi bir hastalığın belirtisi ne zaman olabilir. Bu konuda hasta yakınları belirtilerin rahatsızlık boyutunda olduğunu fark edip hastayı psikiyatriste gelmesi için ikna edebilir. Kafaya takmanın davranışlara yansıdığı ve en sık görüldüğü durum temizlik takıntısıdır. Temizlik takıntısı ile ilgili belirtileri anlamak için bir vaka örneği bize yardımcı olabilir.
Çevresinde temizliği ve düzenli olması ile takdir edilen Ayşe Hanım şimdilerde kimseyle görüşmüyor. Evine misafir gelmesini istemiyor, kendisi kimseye gitmiyor, çünkü görüştüğü insanların evini kirleteceğine inanıyor. Çok seyrekte olsa gelen misafirler gittikten sonra halıları siliyor, misafirleri kullandığı tabak ve bardakları çamaşır suyu ile yıkıyor. Dışarıdan gelen eşini ve çocuklarını kıyafetlerini kapının önünde çıkartıyor, hiçbir yere basmadan ve terlik giyerek banyoya gönderiyor, yıkanmalarını sağlıyor ve daha sonra salona alıyor. Ayşe Hanım’ın bu davranışları arkadaşları, akrabaları ve ailesiyle olan ilişkilerinin ciddi bir şekilde bozulmasına yol açmıştır. Böyle bir hasta, yakınlarının ikna etmesi olmazsa kendiliğinden hekime başvurmaz. Kafasına takılan kirli olma düşüncesini yok etmek için tekrarlayan yıkama davranışını geliştirmiştir ve kendince çözüm bulmuştur. Bulduğu çözüm yakınları ve çevresi için ciddi bir sıkıntı oluşturmaktadır, ancak bunu pek görmek istemez. Muayene sırasında yaptığı temizliği abartılı ve gereksiz bulur, ancak yapmadan duramayacağını belirtir.
Düşünce takıntısı, geçmiş olayların sürekli zihinden atamama ve bundan dolayı sıkıntı duyma, uyku uyuyamama sıklıkla gördüğümüz kafaya takma şeklidir. Bu takıntılar sıklıkla depresyona yol açtığı için hastaya sadece depresyon teşhisi konabilir ve tedavisi depresyon protokolüne göre önerilir. Ancak üzüntünün kaynağının geçmiş olayları sürekli düşünüp kafadan atamamak yani takıntılı bir şekilde geçmişte kalmak olduğunda genelde daha güçlü bir tedavi protokolü planlanır ve bu hastalarımızda tedaviye yanıtı daha geç bekleriz. Bu nedenle hastalarımızdan aldığımız bilgiler ne kadar doğru ise tedavimizde o oranda başarılı olur.
Kuşku obsesyonu hastaların sık yaşadığı bir sorun ancak bir çok hasta kafasından geçen küfürlü düşüncelerden kimseye bahsedemez ve bu düşünceleri niçin aklına taktığı için de kendini suçlu, günahkar hisseder. Bazı kuşku obsesyonları (takıntı), kapıyı kapatmadığını düşünen kişinin defalarca kapıyı kontrol etmesi şeklinde olabilir.
Duvardaki tablonun simetrik olmaması nedeniyle sürekli onu düzelten, “ona kadar saymadan” bir işe başlamayı uğursuzluk kabul eden ve sayamadığı zaman çok büyük sıkıntı hisseden, uygun olmayan yerlerde aklına pornografik görüntüler gelen kişilerde takıntılı olarak sayabileceğimiz kişilerdir.
Takıntılı kişiler düşüncelerinin anlamsız, abartılı olduğunun farkındadırlar; ancak bu düşüncelerin zihinlerine doluşmasına engel olamamaktadırlar. Bazen bu mantıksız düşüncelere karşı mücadele etmek isterler ve çaba gösterirler. Ancak bu çaba çoğu zaman var olan gerginliklerini artırmaktan başka bir işe yaramaz ve başka bir yineleyici, ancak işlevi olmayan davranış geliştirirler. Zamanla artık direnmekten vazgeçerler, bu düşünceler ve davranışlar günlük hayatlarının bir parçası halini alır. Hatta bu davranışlar günlük yaşamı kolaylaştıran davranışların yerini alabilir. Temizlikle ilgili takıntıları olan bir kadının bir gün içinde ne kadar çok boşa enerji harcadığını düşünün, gün sonunda hem çok yorgun olacak, hem çevresindekileri huzursuz ettiği için ev ortamı gergin olacak ve hem de evinin halen yeterince temiz olmadığını hala ortalıkta mikropların kol gezdiğini düşünebilecektir. Aklına takılan “ sevdiğime zarar verir miyim” ya da “ ya sevdiklerimin başına kötü bir kaza gelirse” düşüncesi kişinin dikkatinin dağılmasına ve yaptığı işe yeterince konsantre olamamasına neden olabilir.”Mikrop bulaşırsa “ düşüncesiyle kişiler evinden dışarı adım atamayabilir, hiç kimseyle görüşmek istemez ve böylece sosyal yaşamı ortadan kalkmış olur.
Takıntılı kişilerin bazı ortak kişilik özellikleri de olduğu dikkati çekmektedir. Genellikle temiz, ve özenli giyinen, resmi bir tavır içinde görünen kişilerdir.. Tüm hareketlerinde çok dikkatlidirler ve hata yapmamaya özen gösterirler. Oldukça ayrıntıcıdırlar. Uzun ve kapsamlı cümleler kurarlar, resmi ve kalıplaşmış ifadelere sık rastlanır. “ Oysa ki...........yine de........”, “bir yandan.....öte yandan..........”gibi birbirini dengeleyen cümlecikler kullanmaları karakteristiktir. En basit konularda bile çok entelektüel terimler kullanırlar. Söylediklerinin arasına “aslında”, “elbette”, “sanıldığı gibi” gibi çok sayıda gereksiz sözcük serpiştirirler. Çok gergindirler ve bu gerginliklerini kontrol edebilmek için kesintisiz konuşurlar, çok katı tavırlar alırlar. Hep söyleyecekleri bir şeyler eksik kalmıştır, basit konularda bile tuttukları notlara başvururlar. Pek çok günlük davranış tören halini almıştır, hep aynı şekilde başlaması, devam etmesi ve bitmesi gerekmektedir, olayların akışında en ufak bir terslik olursa kendilerini çok huzursuz hissederler. Ayrıntılara çok takıldıkları, bir türlü bir davranışa başlayamadıkları ve yaptıklarından bir türlü emin olamadıkları için saatlerce banyoda kalabilirler. Tıraş olmak için çok uzun zaman harcarlar.
Takıntı hastalığı birdenbire de başlayabilir, sıkıntılı bir olaydan sonra da ortaya çıkabilir. Ancak başlaması ile kişilerin bir yardıma gereksinimi olduklarını fark edip bir psikiyatriste başvurdukları zaman arasındaki süre yılları bulabilir.
Tüm bu takıntıların kişinin yaşamını ne kadar zorlaştırabildiği ve hatta yaşamın tüm amacının bu takıntılara uygun davranmak olarak şekillenebildiği ortada. İntihar riski de bu kişilerde artabilmektedir.
Takıntılar sadece bu rahatsızlığı yaşayanı değil yakın çevresini de çok rahatsız edebilmektedir. Sürekli kendini merak eden ebeveynlerini düşünmek zorunda kalan bir genç. Eşinin temizlik takıntısı nedeniyle evde serbest davranamayan bir koca. Tüpleri, kapıları kontrol eden bir koca nedeniyle sürekli her yere geç kalmak, azarlanmak, hatta bazen aşağılanmak durumunda kalan bir kadın.. Annesi tuvalete gitmesini istemediği için okulda sürekli sıkışan ve kendini kontrol altında tutmaya çalışan bir çocuk. Başına bir şey gelip gelmediğini merak ettiği için babası tarafından günde en az on kere işyerinden aranan bir adam.
Hastalığın kendisi ve olası sonuçlarını göz önüne aldığımızda tedavisinin en kısa zamanda yapılması gerekir. Kafaya takma hastalığının tedavisi ile ilgili bilgiler haftaya verilecektir.
ALINTI...
