1850 yılına ait Osmanlı arşiv belgelerinden edinilen bilgiye göre, Bala halkının kökeni türkmenistan'dan gelmektedir.19. yy'da (İmirzalıoğlu) Mir Osman Bey kurmuştur. 1463 tarihli tahrir defterine göre:Merkez Kaza ve buna bağlı kasaba nahiyesi Kasaba-i Bala ve Kasaba-iSufla diye ikiye ayrılır. Kasaba-i Bala:[[Keskin]] ve Bala'ya bağlı köylerdir. 1785 tarihinde kasaba-i Bala merkeze bağlı kasabadır.
Bala ilçesi tarih boyunca "Kasaba-i Bala, Bozulus Sancağı, Tabanlı Kazası"olarak adlandırılmıştır.
İlçe ve köylerinin halkı çoğunlukla "Bozulus Türkmenleri"dir.Başta Bala olmak üzre Bala'nın 41 köyünde sülaleri bulunmaktadır.Tabanlı aşiretine mensupturlar.Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan'ın soyundandır. İlçe ve köylerinin tarihi çok eski olup kuruluşu 1463-1467 yıllarına rastlamaktadır. Daha önce erzurum(horasan) ve aydın(söke,koçarlı) bölgesinde bulunan Tabanlı Aşiretinin Bala bölgesine yerleşim tarihi 1690 yılıdır.Bozulus aşiretinin en yoğun olarak bulundukları yer birbirine komşu olan Bala ve Keskin ilçeleridir.Bala 1898 yılında 21.593 kişilik nüfusa sahipti gayri müslim yok, 49 köye sahipti. [1]
Bala'nın afşar,abazlı ve az sayıda bulunan kürt köyleri bala'nın yerlileri değildir.Abazlı köyü şereflikoçhisar bölgesinden,afşar köyü kayseri bölgesinden az sayıda bulunan kürt köyleri ise 1900 lü yılların başında (yaklaşık 90 yıl önce)ismet inönü tarafından urfa suruç bölgesinden içanadolu bölgesine sürgün olarak gelmişlerdir.
İlçeye Bala ismi verilirken bozulus aşireti isiminden esinlenerek verilmiştir.
İskanlara karşı gelen,büyük kavgalar çıkartarak Anadoluda osmanlı devletine karşı gelebilen tek aşiret Bozulus Türkmenlerinden olan Tabanlı Aşiretidir.1745'de Osmanlı hazinesini büyük ölçüde zarara uğratmışlardır.Bunların yanısıra insanları rehin alarak tabiri caizse eşkiyalık yaparak paralarını altınlarını alarak zorbalık kullanmaktaydılar.Söz konusu olan bu türkmen aşireti osmanlı devletini çok zorluklar içerisinde bırakmıştır.
Uzun Hasan, 1467'de Karakoyunlu Hükümdarı Cihanşah'ı, Çapakçur Meydan Savaşı'nda yenmiş ve başkentini Diyarbakır'dan Tebriz'e taşımıştı. Uzun Hasan, 1473'te Fatih Sultan Mehmet'e Otlukbeli Savaşı'nda yenildi. 5 yıl sonra öldü. Uzun Hasan'ın ölümünden sonra soyundan gelenler devlet bütünlüğünü koruyamadı. Safevi Devleti'nin başı ve Uzun Hasan'ın torunu Şah İsmail, Tebriz'i alarak bu hanedena son verdi.
Akkoyunlu'nun yıkılmasından sonra bozulus türkmen aşiretleri orta ve batı Anadolu'ya göç ederek merkez olmak üzre "Bala ve Keskin"(keskin tabanlı aşiretine mensup değildir)yöresine yerleşip Osmanlı hakimiyetinde sakin bir hayat sürdü. Birbirine komşu olan bu iki yöre dikkat edilirse coğrafi konum (kara yolu) açısından da sıra halinde olup ilk önce Bala sonra Keskin gelmektedir. Bu iki komşu yöre Bozulus Türkmenleri oldukları için kültürleri gelenekleri, görenekleri,konuşma şiveleri bu yüzden oldukça benzerdir. Türkmen kültürü bu iki yörede asırlardır yaşatılmaktadır.
Ankara Bala Resimleri
