TARİH : 06. 02. 2009
KONU : TİCARET AHLAKI
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِ
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَن تَكُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنكُمْ
وقال رسول الله صلىالله عليه وسلم:
رَِحمَ اللهُ رَجُلاً سَمْحاً اِذَا بَاعَ وَ اِذَا اشْتَرَى وَاِذَا اقْتَضَى
Değerli Müslümanlar!
İnsanın yaşaması ve Allah’ın verdiği sayısız nimetlerden istifade edebilmesi için çalışması gerekir. Bu hepimizin mâlumudur. Allah (c.c.) düzenini böyle kurmuştur. Peygamber Efendimiz “Hiç kimse elinin emeğinden daha hayırlı bir lokma yememiştir.”1 buyurmuştur. Demek ki kişinin alın teriyle sağladığı kazançlar, en temiz, en bereketli ve insan onuruna en uygun kazançlardır. Bunlar arasında ticaret de için önemli bir rızık kapısıdır. Nitekim bizzat sevgili Peygamberimiz gerektiğinde ticaretle meşgul olmuş, ticarî hayatında dürüstlük ve güvenilirliğiyle örnek kişi olarak takdir görmüştür.
Aziz Müminler
Dinimiz, bizlerden çalışıp kazanmamızı isterken ticaretin bir fırsatçılık, haksızlık ve zulüm yolu haline getirilmemesi için hukuk ve ahlâk kuralları koymuştur. Bu kuralların başında karşılıklı rıza gelmektedir: Cenâb-ı Hak yüce kitabında şöyle buyurur: “Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret haricinde, haksız yollarla mallarınızı yemeyin.”2
Aziz Müslümanlar
Parayı pulu, malı mülkü insanlığımız ve Müslümanlığımızdan daha üstün tutmayalım. Elimizdeki malın gerçek sahibi Cenab-ı Hak’tır; biz ise emanetçiyiz. İçinde yaşadığımız toplumun da bir üyesi, bir parçasıyız. Öyleyse ticari hayatımızda toplumun fayda ve zararını en azından kendimizinki kadar önemsemeliyiz. Sevgili Peygamberimiz’in deyimi ile hepimiz bir bedenin organları gibi birbirimizin parçası değil miyiz?
Ticaret erbabı, alış verişte ölçüp tartarken adaleti gözetmelidir. Kur’an-ı Kerim’de, “Ölçtüğünüz vakit ölçüyü tam yapın. Doğru terazi ile tartın. Böyle yapmanız daha hayırlı, netice itibariyle daha güzeldir”3 buyurulur. Bir başka âyet-i kerimede ölçü ve tartıda hile yapanların ahirette hesaplarının çetin olacağına dikkat çekilir.4 Kur’ân-ı Kerîm bizlere Şuayb aleyhisselamın kavminin ticaretle uğraşıp bolluk içinde yaşarken, Allah’a ve O’nun gönderdiği peygambere karşı gelip ticarette adalet ve dürüstlükten saptıkları için helak olduklarından bahseder.5 Efendimiz (s.a.v.), ticarî hayatta dürüst davrananlara, ‘Doğruluktan ayrılmayan ticaret ehli, peygamberler, sıddıklar, şehitler ve salihlerle birlikte olacaktır’ müjdesini vermiştir.6 Ne mutlu bu müjdeye layık olan ticaret erbabına!
Değerli Müslümanlar
Ne yazık ki bazı insanların iş hayatına dalınca ibadetlerini vesair dini görevlerini ihmal ettiklerini görüyoruz. Gerçekten bu manevî bir âfettir. Cenâb-ı Hakk’ın şu ikazlarına dikkat edelim. Buyuruyor ki: “Ey müminler! Mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah’ı anmaktan alıkoymasın. Kim bunu yaparsa işte onlar ziyana uğrayanlardır.”7 “Ne ticaret ne de alış veriş (müminleri) Allah’ı anmaktan, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoymaz. Onlar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar. Allah onlara işledikleri amellerin en güzeli ile ecir verecek, lütfundan fazlasını da bahşedecektir. Allah, dilediğine hesapsız rızık verir.”8
İnancımıza göre Rabbine karşı sorumluluklarını yerine getirerek, helal kazanç için çalışan iş ve ticaret adamının, işinin başında geçirdiği dakikalar dahi ibadet sayılır ve ona sevap kazandırır. Bir toplumun en büyük güvencelerinden biri de bu şekilde manevî ve ahlâki meziyetlere sahip iş ve ticaret adamlarıdır. Cenâb-ı Hak cümlemizi kendi rızasına uygun ve insanlara faydalı işler yapmaya muvaffak eylesin.
İsmail GÜLŞEN
Bolluca Şeyh Şamil Camii M.K.
Arnavutköy/İSTANBUL
____________________________________________
1 Buhari, Büyû‘, 16.
2 Nisa, 4/29.
3 İsra, 17/35.
4 Mutaffifîn, 83/1-6.
5 Hûd, 11/84-85
6 Tirmizi, Büyû‘, 4
7 Münafikûn, 63/9.
8 Nur, 37-38.
