İsim Tamlaması الإِضَافَةُ
İki isim, bir isim tamlamasını meydana getirir
Örnek:
hocanın kitabı كِتَابُ الأُسْتَاذِ
Örnekte, الأُسْتَاذِ kelimesi, كِتَابُ kelimesini tamlıyor Bu tamlama işine الإِضَافَةُ denir
Bu örnekte; الأُسْتَاذِ kelimesi tamlayan, كِتَابُ kelimesi ise tamlanandır
Kural 1:
Arapçada, tamlanana المُضَافُ tamlayana المُضَافُ اِلَيْهِ denir
Tamlayan المُضَافُ اِلَيْهِ ın son harfi sürekli esre ile harekelidir, yani muzafun ileyh daima mecrurdur (son esre ile harekelidir)
mana المَعْنَى tamlayan المُضَافُ اِلَيْهِ tamlanan المُضَافُ
kitabın rengi لَوْنُ الكِتَابِ
atın başı رَأْسُ الحِصَانِ
evin kapısı بَابُ البَيْتِ
ev kapısı بَابُ بَيْتٍ
Görüldüğü gibi, muzaf (ilk kelime), marife bir kelimeye izafe edilmişse, (ikinci kelime, yani muzafun ileyh marife ise) marifelik (belirlilik) kazanır Muzafun ileyh nekra (belirsiz) ise, muzaf tahsis (mahsus olmaklık) manası kazanır
Kural 2:
Müfred kelime muzaf olunca, sonundaki çift harekeden biri düşer Müsenna kelime muzaf olunca, sonundaki ن harfi düşer, Erkek çoğulu kelime muzaf olunca, sonundaki ن düşer
Örnekler:
öğretmenler: المُعَلِّمُونَ iki öğretmen: مُعَلِّمَانِ öğretmen: مُعَلِّمٌ
okulun öğretmeni مُعَلِّمُ المَدْرَسَةِ
okulun iki öğretmeni مُعَلِّمَا المَدْرَسَةِ
okulun öğretmenleri مُعَلِّمُوا المَدْرَسَةِ
Kural 3:
Muzaf durumundaki kelimede ikilik elifi أَلِفُ التَّثْنِيَةِ veya topluluk vavı وَاوُ الجَمَاعَةِ varsa ve kelimenin son harfinin harekesi -veya- olması gerekiyorsa, elif veya vav, ي harfine çevrilir
Örnekler:
Okulun iki öğretmenini gördüm رَأَيْتُ مُعَلِّمَيِ المَدْرَسَةِ
Okulun iki öğretmenini selamladım سَلَّمْتُ عَلَى مُعَلِّمَيِ المَدْرَسَةِ
Okulun öğretmenlerini selamladım سَلَّمْتُ عَلَى مُعَلِّمِي المَدْرَسَةِ
Kural 4:
Zincirleme isim tamlamasında yalnız sondaki muzafun ileyh اَلْ alır
Örnekler:
evin kapısının anahtarı مِفْتَاحُ بَابِ البَيْتِ
adamın hizmetçisinin kalemi قَلَمُ خَادِمِ الرَّجُلِ
الإِضَافَةُ إِلَى يَاءِ المُتَكَلِّمِ
Birinci şahsı gösteren ي muzafun ileyh olunca, durum şöyledir:
1) المُفْرَدُ
Muzaf, müfred bir isim ise, son harfinin harekesi kesra olur:
kitabım كِتَابِي - kitap كِتَابٌ
kalemim قَلَمِي - kalem قَلَمٌ
kovam دَلْوِي - kova دَلْوٌ
Ancak şunlar kuralın dışındadır:
a) Muzaf olan müfred ismin son harfi elif ise, elif sakin (sukunlu) olarak kalır, ي nin harekesi fetha olur
Örnekler:
değneğim عَصَاي - değnek عَصَا
hidayetim هُدَايَ - hidayet هُدًى
b) Muzaf olan müfred ismi son harfi sakin ye ise, bu ye, muzafun ileyh olan ye'ye idğam edilir, şeddeli okunur ve sonu fetha ile harekelenir
Örnekler:
avukatım مُحَامِيَّ - avukat المُحَامِي
gecelerim لَيَالِيَّ - geceler لَيَالٍ، اَللَّيَالِي
Yolculuğumda gecelerim mehtaplı idi كَانَتْ لَيَالِيَّ فِي السَّفَرِ مُقْمِرَةً
2) المُثَنَّى
Müsenna (ikil) kelime, mütekellim ye'sine muzaf olunca, müsennanın sonundaki ن düşer
Örnekler:
benim iki kalemim قَلَمَايَ - iki kalem قَلَمَانِ
benim iki kitabım كِتَابَايَ - iki kitap كِتَابَانِ
anam, babam وَالِدَايَ - ana, baba وَالِدَانِ
Nasb ve Cerr halinde, elif, ye olur
Örnek:
İki kitabımı aldım أَخَذْتُ كِتَابَيَّ
Kalemi, iki kitabımın üzerine koydum وَضَعْتُ القَلَمَ عَلَى كِتَابَيَّ
Rabbimiz! beni, anamı, babamı ve müminleri, hesap günü bağışla! رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الحِسَابُ
3) الجَمْعُ
Erkek çoğulu الجَمْعُ المُذَكَّرُ السَّالِمُ, mütekellim ye'sine muzaf olunca, sonundaki ن düşer
Örnekler:
öğretmenler مُعَلِّمُونَ - öğretmenlerim مُعَلِّمُويَ olacakken, vav, ye olur: مُعَلِّمِيَّ haline gelir
Sıfat Tamlaması الصِّفَةُ وَ المَوْصُوفُ
Arapçada, sıfat tamlamasında sıfat, daima, tavsif ettiği, nitelediği isimden sonra gelir
Örnekler:
kalın bir kitap كِتَابٌ سَمِيكٌ
kısa bir kalem قَلَمٌ قَصِيرٌ
uzun boylu bir adam رَجُلٌ طَوِيلٌ
temiz bir ev بَيْتٌ نَظِيفٌ
قَلَمٌ قَصِيرٌ bir sıfat tamlamasıdır قَلَمٌ kelimesi, قَصِيرٌ kelimesiyle vasfedilmekte, nitelenmektedir قَصِيرٌ gibi niteleme sıfatına الصِّفَةُ veya النَّعْتُ denir
قَلَمٌ gibi, nitelenen, vasfedilen isme المَوْصُوفُ veya المَنْعُوتُ adı verilir
الصِّفَةُ veya النَّعْتُ daima المَوْصُوفُ، المَنْعُوتُ dan sonra gelir ve onunla aynı harekeyi taşır
Örnekler:
çalışkan öğrenci الطَّالِبُ المُجْتَهِدُ
çalışkan öğrenci geldi جَاءَ الطَّالِبُ المُجْتَهِدُ
çalışkan öğrenciyle konuştum كَلَّمْتُ الطَّالِبَ المُجْتَهِدَ
mükafat, çalışkan öğrencinindir الجَائِزَةُ لِلطَّالِبِ المُجْتَهِدِ
Sıfat, mevsuf'a, erlik, dişilik, teklik, ikilik, çokluk, berlilik ve belirsizlik bakımından daima uyum sağlar
Örnekler:
küçük bir kız çocuğu طِفْلَةٌ صَغِيرَةٌ
küçük kız الطِّفْلَةُ الصَّغِيرَةُ
iki küçük kız çocuğu طِفْلَتَانِ صَغِيرَتَانِ
iki küçük kız الطِّفْلَتَانِ الصَّغِيرَتَانِ
küçük kızlar طِفْلاَتٌ صَغيرَاتٌ
küçük kızlar الطِّفْلاَتُ الصَّغِيرَاتُ
küçük bir çocuk طِفْلٌ صَغِيرٌ
küçük çocuk الطِّفْلُ الصَّغِيرُ
iki küçük çocuk طِفْلاَنِ صَغِيرَانِ
iki küçük çocuk الطِّفْلاَنِ الصَّغِيرَانِ
küçük çocuklar أَطْفَالٌ صِغَارٌ
küçük çocuklar الأَطْفَالُ الصِّغَارُ
