Yalnızken Kalp Krizi Nasıl Atlatılır?Diyelim ki mesai saati bitti ve siz de akşam 18.30 civarında, alışılmadık derecede zorlu bir iş gününün ardından (tabi ki tek başınıza)
arabanıza binip evinizin yolunu tuttunuz. Çok yorgunsunuz ve canınız da fena halde sıkkın, müthiş gergin ve sinirli bir haldesiniz. Birdenbire göğsünüzde, kolunuza ve çenenize doğru yayılmaya başlayan korkunç bir ağrı hissediyorsunuz. En yakın hastaneye sadece on dakikalık mesafedesiniz ama hastaneye ulaşmayı başarıp başaramayacağınızdan bile emin değilsiniz. Ne yapacaksınız?
İlk yardım kurslarına katılacak kadar aklı başında biriydiniz ama kurstaki eğitmen, sizin başınıza birşey geldiginde ne yapacağınızı öğretmedi!
Yalnız başınızayken kalp krizi geçirirseniz nasıl hayatta kalırsınız? Pek çok insan kalp krizi geçirdiği sırada tek başına oluyor; etrafta yardım
edecek kimse bulunmuyor. Kalp atışları düzensizleşen ve kendisini bayılacakmış gibi hisseden birisinin bilincini yitirmeden önce yalnızca
10 saniye kadar zamanı vardır, bu durumdu ne yapması gerekir?
Paniğe kapılmadan üst üste öksürmeye başlayın. Öksürmeden önce her seferinde derin bir nefes alın; öksürükleriniz güçlü olsun,derinden
gelsin ve uzun sürsün.Tıpkı göğsünüzde birikmiş balgamı atmaya çalışır gibi öksürün. Her iki saniyede bir derin nefes alıp öksürün ve
bunu ya yardım gelene dek ya da kalp atışlarınız tekrar normalı dönene dek sürekli yapın. Neden?
Derin nefes almak ciğerleri oksijenle doldurur.Öksürmek kalbe tazyik yapar ve kan dolaşımını rahatlatır.Kalbe uygulanan bu tazyik, kalbin
normal ritmine dönmesini kolaylaştırır.Bütün bunlar size,bilincinizi kaybetmeden önce hastahaneye yetişecek zamanı tanır.
Bu konuda mümkün olduğunca çok kişiyi bilgilendirin. Bu bilgi sayısız insanın hayatını kurtarabilir. Asla, "benim başıma gelmez !" diye düşünmeyin.Hayat tarzımızın epeyce değiştiği bu son yıllarda her yaşta insan kalp krizi geçiriyor.Gençlerde ani kalp krizi riski yüksek...
Uzmanlar, "Yaş ilerledikçe kalpten ölümlerin damar tıkanıklığına bağlı olma ihtimali yüksekken, 30 yaş altında ise doğumsal
hastalıklara bağlı ani ölümler ortaya çıkar" diyor.
Kayseri'de son 10 gün içinde 2 öğrenci ile 35 yaşındaki bir öğretmen kalp krizi sonucu can verdi. Dün 25 yaşındaki bir teğmen ile
28 yaşındaki bir uzman çavuş da kalp krizinden hayatını kaybetti. 50 yaş altındakilerde artan bu ani kalp ölümleri üzerine uzmanlar
\"Gençlerde risk daha yüksek" diyerek, yapılması gerekenler hakkında uyarılarda bulundu.
Florence Nightingale Hastanesi kardiyologlarından Prof. Dr. Murat Gülbaran, 50 yaş üzerindekilerin kalp krizini daha yumuşak geçirdiğine,
daha genç olanlarda ise ani ölümlerin görüldüğüne dikkat çekerek, "Yaş ilerledikçe kalpten ölümlerin damar tıkanıklığına
bağlı olma ihtimali yüksekken, 30 yaş altındakilerde doğumsal hastalıklara bağlı ani ölümler ortaya çıkar" dedi.
Gülbaran, 50 yaşından itibaren kişilerin sporda kendini çok zorlamadığını, ancak gençlerin
"30'un altındayım, istediğimi yaparım" zihniyetiyle daha ağır sporlara yöneldiğini kaydetti. Hiçbir belirti vermezAnadolu Sağlık Merkezi'nden Dr. Hamit Kadri Aşkın da "gizli kalp" hastalığına dikkat çekerek, "Bu hastalığa 'gizli kalp hastalığı'
denilmesinin nedeni hiçbir şikâyete neden olmaması, hastayı doktora yönlendirecek bir belirti vememesidir" diye konuştu.
Hisar Intercontinental Hospital kardiyoloğu Dr. Ela Kavlak da, 35 yaş ve altındaki gençlerde spor yaparken kalbe bağlı ani ölümlerin
her yıl ortalama 100 binde 2.1 oranında görüldüğünü belirtti. Gençlerde spor yaparken ani ölümün önlenebilmesinin, sportif aktiviteye
başlama kararı verildikten sonra belli tarama testlerinin yapılmasıyla büyük oranda önlenebileceğine dikkat çeken Kavlak, şunları söyledi:
"Fizik muayene, kan tahlili ve EKG testlerinde anormallik saptanan veya ailesinde, özellikle anne, baba ve kardeşlerinde kalp hastalığı
veya ani ölüm öyküsü bulunan gençlere ise ekokardiyografi, efor testi ve 24 saatlik EKG kaydı (ritm holter) gibi daha ileri tarama tetkikleri uygulanmalıdır."
Kriz BelirtileriGöğüste sıkıştırıcı veya baskı tarzında ağrı ve dolgunluk hissi, kalp krizi geçirenlerde en sık rastlanan şikayet.
Başta gelip geçici olabilir. Bu ağrı 15 dakikadan uzun sürüyorsa kalp krizi akla gelmeli. Kısa süren ağrılar, spazmla ilgili olabilir.
Kalp krizinin öncüsü niteliğindedir ve geçer diye vakit geçirilmemeli. Göğüs ağrısı omuza, kollara, sırta, çeneye, mideye yayılabilir.
Sersemlik hissi, terleme, bulantı-kusma, nefes darlığı, çarpıntı, soğuk terleme veya baş dönmesi de göğüs ağrısına eşlik edebilir
veya tek başına ilk belirti olabilir.Şüphesi olanın ilk yapacağı ne olmalı? 1- Ambulans veya tıbbi müdahale ekibini arayın. Ulaşılamadığı takdirde birinin sizi acile getirmesini sağlayın. Mecbur kalmadıkça
araba kullanmayın.
2- Kanın damar içinde pıhtılaşmasını geciktirmek için 300 mg midede çözünen aspirinlerden 1 adet çiğneyin, bütün olarak içmeyin.
3- Eğer önceden size önerilen dil altı ilacı varsa, bir tane alabilirsiniz.
Risk faktörlerine sahipseniz, kalp krizini düşündüren belirtiler başladığında mutlaka sağlık merkezine başvurun.
Zaman önemli mi? Hangi dakikalar kritik öneme sahip?Kalbi besleyen atar damarlarda kan akımının kesilmesi sonucu kalp krizi meydana gelir. Kan akımı kesilmesi çoğunlukla
damar sertliği olan bölgenin pıhtı ile aniden tıkanması sonucunda oluşur. Uzun süren spazm da kalp krizine yol açabilir.
Kalp krizi kalp kasının ölümü anl***** gelir. Ölen hücreler kendini yenileyemez ve onaramaz. Yerine kasılmayan yara dokusu oluşur.
Bunun için zamanlama altın değerindedir. Şikayet başlangıcından itibaren ilk saatler çok önemlidir.
Her geçen dakika daha fazla hücre ölümü demektir.
Kriz belirtileri başka sorunlarla karışabilir mi?Kas ve iskelet sistemini ilgilendiren şikayetler, akciğer ve mide hastalıkları, psikolojik sebepler, benzer belirtilere yol açabilir.
Kalp krizi geçirenin yanındakilere düşen görevler?Şuuru kapalı biriyle karşı karşıya iseniz öncelikle hava yolunun açık olup olmadığına, soluk alıp almadığına, daha sonra da nabız ve tansiyonuna bakılmalı. Sonrasında hasta vakit kaybetmeden acil servise götürülmeli.
Hastaneye ulaşıldığında neler yapılacaktır? Hastanede pıhtı çözücü ilaçlar damardan verilerek, koroner damarlara balon ve/veya stent uygulaması yapılarak
veya acil by-pass cerrahi ile kalbin kanlanmasının tekrar sağlanması gerekir. Kalp krizi süresince ciddi ritim bozuklukları oluşabilir.
Bunun sonucunda kalp hayati organlara yeterli kan akımı sağlayamaz. Kalbin normal çalışmasını hızlı bir şekilde sağlamak gerekir.
Bunun için kalp masajı veya imkan varsa elektriksel şok ve ilaçlar kullanılır.
Kalp krizi risk faktörleri nedir?35 yaş üzeri erkekler, 45 yaş üzeri veya menapozdaki kadınlar, şişmanlık, şeker hastalığı, hipertansiyon, sigara içimi,
iyi kolesterolün (HDL) düşük olması (45mg/dl altı), kötü kolesterolün (LDL) yüksek olması (130 mg/dl üstü),
atar damar tıkanıklığı saptanmış olması (önceden kalp krizi, felç, ayak damar tıkanıklığı vb.), düzenli egzersiz yapılmaması,
stresli yaşam, birinci dereceden yakınlarında (anne, baba, kardeş ve çocuklarında) erken yaşlarda damar tıkanıklığı saptanması,
riski artırıyor.Kalp masajı hayat kurtarıyor
"Kalp masajı, kalbin durmasını önleyerek hayati organları oksijensizlikten kaynaklanabilecek hasarlardan korur."
Gaziantep Üniversitesi (GAZÜ) Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Vedat Davutoğlu, kalp krizinde bilinçli yaklaşımın hayat kurtaracağını belirterek, "Her yetişkinin kalp masajı yapmayı öğrenmesi, hatta kalp masajı yapmayı öğrenmek için kurs alması gerekir" dedi.
Davutoğlu, yaptığı açıklamada, kalbi durmuş bir kişide 4 dakikadan sonra hayati organlarda, özellikle beyinde değişik derecelerde hasar oluştuğunu belirterek, bu nedenle zaman kaybetmeden kalp krizi geçiren kişinin emniyetli bir yere alınması ve ambulans gelene kadar kalp masajı uygulanması gerektiğini söyledi.
Kalp masajının hayati önem taşıdığını vurgulayan Davutoğlu, "Kalp masajı, kalbin durmasını önleyerek hayati organları oksijensizlikten kaynaklanabilecek hasarlardan korur" diye konuştu. Kalp masajının, göğüs kafesine iki el ayasının üst üste gelecek ve dakikada 100'ün altında olmayacak şekilde göğüs kafesine 4-5 santimetre kompreson uygulanarak yapılacağını bildiren Davutoğlu, şunları kaydetti:
"Kalp masajında dolaşımın durup durmadığını anlamak önemlidir. Boyundaki atar damar nabzına bakılması gerekir. Ciddi risk faktörleriyle iç içe yaşanan, kroner damar hastalıklarının yaygın olduğu toplumlarda her yetişkinin kalp masajı yapmayı öğrenmesi gerekir. Her yetişkinin kalp masajı yapmayı öğrenmesi, hatta bunun için kurs alması gerekir. Okullarda öğrencilere bu konuda eğitim verilmeli, hastanelerde halka açık bilgilendirme toplantıları düzenlenmelidir."
Dış Kalp Masajı Uygulama (Erişkinde) 1-
Dış kalp masajına başlamadan önce hazırlık Şah damarından nabız kontrol edilmeli (üç parmak şekilde görüldüğü gibi şah damarı üzerine yerleştirilip 5 saniye süre ile nabız alınmaya çalışılmalı)
Nabız alınamıyorsa kazazede sert zemine sırtüstü yatırılmalı
Tercihen kazazedenin sağ tarafına diz çökülmeli
Sternum kemiğinin (iman tahtası) alt ucundan 2 - 3 parmak yukarı kısım belirlenmeli
veya kemiğin orta noktası belirlenerek alt yarısının orta-alt kısmı belirlenmeli
Bir elin ayası buraya yerleştirilmeli
Diğer el üzerine yerleştirilmeli
2- Dış kalp masajıAltın Kural Parmaklarınızı göğüs kafesi ile temas ettirmemelisiniz ki (sadece el ayası temas etmeli) güç tek bir noktadan verilsin
Dirseklerinizi bükmemelisiniz ki ; göğüs kemiği üzerine dik olarak baskı uygulanılabilsin
Her baskıda göğüs kafesinin 4 cm aşağıya inmesi sağlanmalı
Bu işlem dakikada 80 -100 kez (iki saniyede üç kez) uygulanmalı
Sıkıştırma ve gevşetme süreleri eşit olmalı
İşlem sırasında ellerin göğüs üzerindeki yeri değişmemeli
3- Dış kalp masajına son verme Aralıklarla (en seyrek üç dakikada bir) kendiliğinden çalışmaya başlayıp başlamadığını anlamak için nabız kontrol edilmeli
Kalp kendiliğinden çalışmaya başladığı anda işleme son verilmeli
Kalp kendiliğinden çalışmaya başlamadıysa, tıbbi yardım gelinceye kadar uygulamaya devam edilmeli.
Bilkent Üniv.Sağlık Merkezi
Kalbiniz için öneriler Stresle mücadele edin, sigaradan uzak durun, hareketsiz kalmayın, hayvansal yağlardan uzak durun...
Çerez, unlu mamuller, fast food ürünleri gibi birçok hazır gıda, yüksek miktarda yağ içeriyor. Kilonuzu dengede tutabilmek için görünen yağlara dikkat etmelisiniz.
- Hayvansal yağlardan uzak durun. Tereyağı kuyruk yağı ve iç yağı, hem kolesterol, hem de doymuş yağları yüksek miktarda içerir. Kalbiniz için beslenmenizde çoklu doymamış yağlar bakımından zengin yağlar ve bu bitkisel yağlardan üretilen margarinleri tercih edin.
- Sebze, meyve ve tahıl ürünlerini bol bol tüketin. Vitamin ve posa bakımından zengin bu yiyecekler, kalbinizin dostudur.
- Kırmızı et, salam, sosis gibi şarküteri ürünlerinden kaçının. Tavuk ve balık eti, kırmızı ete göre çok daha az doymuş yağ ve kolesterol içerir. Ayrıca birçok balık omega-3 ve omega-6 çoklu doymamış yağlar bakımından zengindir.
- Kolesterol deposu yiyecekleri tanıyın. Karaciğer, böbrek, yürek, dalak gibi sakatatlarla, karides ve kalamar gibi deniz ürünleri en önemli düşmanlarınız.
- Tansiyonunuzu yükseltmeyin. Yemeklerinizde mümkün olduğunca tuzdan kaçının, taze otlar ve baharatlara yönelin. Tuz, yüksek tansiyona neden olur.
- Stresle mücadele edin. Stres, kalp hastalıklarına neden olan önemli risk faktörlerinden biridir.
- Sigarayı yaşamanızdan uzak tutun. Damar sertliğine neden olan sigara, yalnız kalp sağlığınızı değil, vücudunuzu da
birçok açıdan tehdit eder.
- Hareketsiz kalmayın. Haftada en az iki kez egzersiz yapın.
Kalp Kirizine Ilk Onlem Kalbi besleyen koroner arterlerin çeşitli nedenlerle kalbi besleyememesi sonucu
ortaya çıkan tabloya kalp krizi denilmektedir. Angina pektoris veya akut myokard enfarktüsü şeklinde ortaya çıkabilir. Arterin daralması nedeniyle, fiziksel aktivite, ruhsal stres veya aşırı soğuk sonucunda kalbin artan oksijen ihtiyacı karşılanamayacağı için kalp kasında gerekli kasılma olamayacaktır, dolayısıyla da kriz meydana gelecektir. Buluğ çağından 90 yaşına kadar kalp krizi geçirilebilirse de yaş ilerledikçe
kalp krizine yatkınlık artar..
Enfarkt(üs), kan desteğinin kesilmesine bağlı doku ölümüdür.
Kalp krizi; kandaki kolesterol düzeyinin yükselmesi, sigara, alkol, stres, yüksek tansiyon, şişmanlık, hareketsizlik gibi kontrol edilebilir nedenlerle; yaş, cinsiyet, kalıtım, diabet vs gibi kontrol edilemeyen nedenler sonucu ortaya çıkabilir.
ANGİNA PEKTORİS: Kalp, bir süre gereksiniminden az oksijenle beslenmek, zorunda kalırsa, kişinin soluğunu kesecek kadar
şiddetli göğüs ağrısı olur, bu ağrıya angina pektoris denir. Ağrı genellikle sternum (göğüs kemiği) arkasında hissedilir; kola (özelikle sol kola),
çeneye,
epigastriuma (karnın üst orta bölgesine) yayılır.
AKUT MYOKARD ENFARKTÜSÜ: Koroner arterin, arterioskleroza(damar sertliğine) bağlı olarak daralması veya kan pıhtısı ile tıkanması sonucunda bu arterle beslenen kalp kasına giden oksijen yetersiz kalacağından, myokard kası görevini yerine getiremez; yeterince kanın vücuda pompalanamadığı bu tabloya, akut myokard enfarktüsü (AMI) denir.
İlkyardım:Angina pektoriste:* Hasta mutlaka hemen dinlen(diril) melidir; yürüyorsa durmalı, oturtulmalı veya yatırılmalıdır. Mümkünse hareket ettirilmemelidir. Hasta sakinleştirilmelidir.
* Sıkı giysiler gevşetilir.
* Dilaltı nitrogliserin (isordil, 5 mg ) verilir.
* Gerekiyorsa (solunum ve kalp durmuşsa) CPR yapılır.
* Hastaneye götürülür ( mümkün olduğunca az hareket ettirilerek ).
Akut myokard enfarktüsünde:* Hastanın ağrısının ve korkusunun giderilmesi önemlidir
* Hasta sırtüstü yatırılır ve hareket ettirilmez,
* Hastanın solunum sıkıntısı varsa, baş yükseltilir
* (Mümkünse oksijen verilir 2 lt/dk gidecek şekilde)
* Mutlaka hastaneye götürülür.
* Gerekiyorsa (solunum ve kalp durmuşsa) CPR yapılır.
** Kalp krizi sonucu görülen kalp durmalarında, hemen kalp masajı başlatılır ve sağlık kuruluşuna kadar sürdürülürse kişinin döndürülme şansı yükselecektir.
**Endişeli hastanın sakinleştirilmesi ve hastanın hareketinin kısıtlanması kalbin yükünün azaltılması açısından önemlidir.
Kalp Damar Hastalıkları Kalp-damar sistemi; kalp, arterler (atardamar), venler (toplardamar) ve kapillerlerden (kılcal damar) oluşur.
Kalp; göğüs boşluğunun ortasında sternumun (göğüs kemiği) arkasında, göğüs omurlarının önünde ve diaframın (karın zarı) üst tarafında yerleşmiştir. Vücudun canlılık ve işlevlerini sürdürebilmesi için gereksinmesi olan besin maddeleri ve oksijeni taşıyan kanı tüm organ ve dokulara ulaştırmakla görevli, kas yapısında bir pompadır. Bu işlevini; dakikada 60-100 (ortalama 80), bir saatte 4800 ve bir günde ortalama 115.200 kez kasılarak sağlar. Ortalama yaşam süresinin 69 yıl (Türkiye için) olduğu dikkate alınırsa, bu kadar yoğun çalışan bir organda bu süre
içerisinde çeşitli hastalıklar görülmesi doğaldır.
Vücutta normal işlevlerin yürütülebilmesi için bütün hücrelerin sürekli oksijene gereksinimi vardır. Bu sırada ortaya çıkan karbondioksitin de vücuttan atılması gerekir. Kan ve dokular arasındaki oksijen ve karbondioksit değişimi kapiller damarlarda gerçekleşir. İçerisindeki oksijen ve besin maddeleri dokular tarafından kullanılan kan toplardamarlar aracılığı ile kalbe gelir. Kalp pompa görevi yapan dört boşluktan oluşur. Septum adı verilen bir duvar kalp boşluğunu sağ ve sol olmak üzere ikiye ayırır. Kanın toplandığı ilk bölüm sağ atriyum (kulakçık) olarak isimlendirilir. İnce duvarlı olan sağ atriyumdan kan, triküspit kapak aracılığı ile daha kalın adele yapısına sahip olan sağ ventriküle (karıncık) geçer. Sağ ventrikül bu kanı pulmoner kapak aracılığı ile akciğerlere gönderir ve burada kanın içerisindeki karbondioksit temizlenir, yerine oksijen eklenir.
1. Sağ Koroner
2. Sol Ön İnen Dal
3. Sol Sirkumfleks
4. Superior Vena Kava
5. İnferior Vena Kava
6. Aort
7. Pulmoner Arter
8. Pulmoner Ven
Kalp Krizinde Prognoz (yaşam tahmini) Hastanın yaşam tahmini, krizde kalpte hasar gören dokunun büyüklüğü ve yeriyle ilgili olarak değişiklik gösterir. Kalbin iletim sistemi (kalp kasılmasını sağlayan uyarıları üreten sistem) zarar görmüşse sonuç daha kötüdür.
Vakaların yaklaşık üçte biri ölüm ile sonlanır. Eğer krizden 2 saat sonra hasta hala hayattaysa hayatının geri kalan kısmında yaşama şansı yüksektir.
Komplikasyon olmayan durumlarda tamamen iyileşme görülebilir; kalp krizleri günlük yaşamı ciddi ölçüde kötü etkilemezler. Genellikle kişi yavaş yavaş cinsel aktivite de dahil olmak üzere normal aktivitelerine ve eski yaşam stiline devam edebilir.
Kalp Krizi Komplikasyonları (istenmeyen olaylar-hastalığın ağırlığını ve dolayısı ile ölüm olasılığını artıran olaylar)
Ventriküler takikardi, ventriküler fibrilasyon, kalp blokları gibi aritmiler
Konjestif kalp yetmezliği
Kardiyojenik şok (%100'e varan oranda ölüm riski)
Enfarktüsün yayılması-etkilenmiş kalp dokusu miktarının artması
Perikardit – kalbin dışını çevreleyen zarın iltihaplanması
Pulmoner embolizm (akciğerlere kan pıhtısı atılması)
Tedavi sonrası komplikasyonlar (örnek olarak, trombolitik ajanlar kanama riskini artırır.)
Sonuç
Kalp krizi ölümcüldür. Dünya'daki en büyük ölüm ve işten güçten geri kalma -dolayısıyla ekonomik kayıp- nedenlerinden biridir. Onun için en iyisi hiç olmamasıdır. Risk faktörlerimizi1 ortaya çıkarıp bunlarla mücadele edelim.