Vird;Tasavvufta bir zikir çeşididir.Tasavvufta belirli sayıda “ALLAH” denilerek nefsin durulmasını hedefleyen zikir çeşidine denir.
Virdlerin konmasının esas sebebi , boş vakit geçirmemektir.Zikre devamın 2 yolu vardır:
Birincisi;yalnız dil ile değil,gönülden devamlı “ALLAH,ALLAH”demektir.Hatta kalp ile de söylemeli inşaALLAH.Fakat bu zordur.Herkes kalbini bir halde ve bir şekilde tutamaz.Birçokları bundan sıkılır.Sıkılmamak için çeşitli virdler koymuşlardır.
İkincisi;bazısı beden ile olur;namaz gibi.Bazısı dil ile olur;Kuran-ı Kerim ve tesbih okumak gibi.Bazısı da kalp ile olur tefekkür gibi.Böylece her vakitte ayrı bir şeyle meşgul olur.Bir halden bir hale geçtiği için de sakin ve üzüntüsüz olur.Bunun yanında dünya işlerinden yapması zaruri olanlar için de zaman ayırır.Maksat şudur ki;vaktimizin çoğunu ahiret işlerine vermeliyiz.Vaktin yarısını dünya işlerine yarısını ahiret işlerine verirsek eğer,diğer kefenin ağır geleceğinden korkulur.Çünkü hangi şeyde tabiatın muktezası varsa tabiatı da buna yardım eder.Kalbi din işlerine vermek tabiata uygun değildir.Böyle kalpte ihlasın bulunması zordur.İhlassız olan şey faydasız olur.O yüzden çok amel etmek lazımdır ki aralarından bir tanesi ihlaslı olabilsin.O halde vaktin çoğunu din işlerine ayırmalıyız.Dünya işleri buna bağlı kılmalıdır.
Bunun için ALLAHU TEALA Peygamber Efendimize(sallallahu aleyhi vesellem)buyurdu; Sabah-Akşam Rabbinin isminin zikret.Gece vakti O’na secde eyle,yani akşam ve yatsı namazlarını kıl,sonra uzun zamanda teheccüd namazı kıl.”.”(Taha:130)
Ve yine buyurdu:(Müm’inlerden öyleleri vardır ki) gecenin az bir kısmında uyurlardı.(Zariyat:17).
Hepsinde de ,vaktin çoğunun,ALLAHU TEALA ile geçirileceğine işaret olunmaktadır.O halde bunları gece ve gündüze taksim etmekten başka çare yoktur.
-GÜNDÜZ YAPILAN VİRDLER-
Gündüzün beş vird vardır:
BİRİNCİ VİRD:Sabahtan güneşin yükselmesine kadardır.Bu vakit kıymetlidir.Bahusus ALLAHU Teala bu vakti yeminle anıyor:Açan sabaha yemin olsun.(Tekvir-18)Ve yine buyurduDe ki ,sabahı açan (beyazlatan) Rabbime sığınırım.(Felak-1)Ve yine buyurdu:Gecenin karanlığından sabahı yarıp çıkarandır.*(En’am-96)Hepsi bunun(sabahın)hakkında gelmiştir.Uykudan uyanınca*Elhamdü lillahillezi ehyana ba’de ma ematena ve ileyhinnüşur*demeli,elbisesini giymeli ve zikirle meşgul olmalıdır.
Sonra helaya gitmeli girerken de sol ayakla girmelidir.Sonra abdest almalı ,misvak kullanmalıdır.Sabah namazının sünnetini evde kılmalı ve sonra camiye gitmelidir.Çünkü Peygamber Efendimiz (sallALLAHu aleyhi vesellem) böyle yapardı.Farzı kılınca güneş doğuncaya kadar oturmalıdır.Çünkü Peygamber Efendimiz salat ve selam ona olsun buyuruyor ki:*Güneş doğuncaya kadar mescide oturmayı ,dört köle azad etmekten daha çok severim.Güneş çıkıncaya kadar dört çeşit zikirle meşgul olmalıdır:dua,tesbih,Kuran-ı Kerim okumak ve tefekkür etmek.Namazdan selam verince duaya başlamalı ve ALLAHümme salli ala muhammedin ve ala ali Muhammed.ALLAHümme ente’s-selam ve minke’s-selam ve ileyke yeudü’s-selam,tebarekte Rabbena ya ze’l celali ve’l ikram.*demelidir.Sonra bu vakitte okunması icab eden duaları okumalıdır.
Duayı bitirince ,tesbih ve tehlil ile meşgul olmalı ,her birini yüz defa ,veya yetmiş defa veya on defa söylemelidir.Eğer on zikir alırsa,onar defa söylemekle yüz defa olur.Bundan daha az olmamalıdır.Bu on zikrin fazileti çoktur:
Birincisi:Lailahe illALLAHu vahdehu la şerikeleh,lehü’l –mülkü ve lehü’l hamdü,yuhyi ve yümit,ve hüve hayyün la yemut,biyedihi’l-hayır,ve hüve ala külli şey’in kadir.
İkincisi:La ilahe illALLAHü’l-melikü’l-hakku’l-mübin.
Üçüncüsü:SübhanALLAHi ve’l –hamdü lillahi ve la ilahe illALLAHü vALLAHü ekber,la havle ve la kuvvete illa billahi’l –aliyyi’l-azim.
Dördüncüsü:SübhanALLAHi ve bihamdihi,sübhanALLAHi’l-azim ve bihamdihi,estağfirullah.
Beşincisi:Sübbuhun kuddusün,rabbü’l-melaiketi ve’r-ruh.
Altıncısı:Estağfirullahellezi la ilahe illa hüve’l-hayyü’l-kayyum ve es’elüke’t-tevbete.
Yedincisi:Ya hayyü,ya kayyum,birahmetike esteğisü la tekinli ila nefsi turfete aynin.
Sekizincisi:ALLAHümme la mani’e lima a’teyte.
Dokuzuncusu:ALLAHümme salli ala Muhammedin ve ala ali Muhammed.
Onuncusu:Bismillahillezi la yedurru measmihi şey’ün fi’l-ardı ve la fi’s-semai ve hüve’s-semiu’l-alim.
Bu on kelimenin her birini on defa veya ne kadar söyleyebilirse söylemelidir.Çünkü her birinin fazileti ayrıdır.Herbirinin lezzeti ve ünsiyeti başkadır.
Bundan sonra Kuran-ı kerim okumalıdır.Cin ve şeytanların şerlerinden koruyacak sureler okunmalıdır.Amenerresulü,Şehidallahü ve Kulillahümme malike’l-mülk,süre-i Hadid’in baş tarafını ,Haşr suresinin sonunu okumalıdır.Eğer hepsini bir arada okumak istiyorsa “Müsbiat-ı Aşere’yi okumalıdır.Hem Kuran-ı kerim,hem zikir,hem duadır.Bunu Hızır aleyhisselam ,İbrahim-i Teymi’ye öğretmiştir.O da on şeydir.Çok faziletlidir ve her birini 7 defa okumalıdır. Fatiha,Kul euzü’ler,İhlas,Kafirun suresi ve Ayete’l Kürsi bu altısı Kuran-ı kerimdendir.Dört de zikir vardır:
Sübhanallahi ve’l hamdü lillahi ve la ilahe illallahu vallahu ekber.***
***ALLAHümmağfir li’l mü’minine ve’l mü’minat.***
***ALLAHümmağfirli veli-valideyye verhamnü ma vef’al bi ve bihim acilen ve acilen ma ente lehü ehl,ve la tef’al bina ma nahnü lehü ehl.İnneke gafürü’r rahim.***
Bunları bitirince tefekkürle meşgul olmalıdır.Hergün mühim olan tefekkür,yani düşünce,ölümü ve ecelin yaklaştığını düşünmeli ve kendi kendine*Olabilir ki ,ömrümden bir günden fazla kalmadı.*demelidir.Bu düşüncenin faydası büyüktür.
İnsanlar yüzünü dünyaya çevirmiş ve uzun emellere kapılmış oldukları için mühimdir.
Eğer bir aya kadar yahut bir seneye kadar öleceklerini yakinen bilselerdi,peşinden koştukları her şeyi bırakırlardı.ALLAHU TEALA buyurdu:
***Onlar göklerin ve yerin melekutuna ,ALLAHın eşyadan yarattıklarına ,belki ecellerinin yaklaşmış olduğuna hiç bakmazlar mı?...(A’raf-185)
Kalp temiz olup bu düşüncelere dalarsa,ahiret için azık hazırlamak arzusu kalpte harekete geçer.Düşünmelidir ki bugüne kadar kendisine kaç iyi şey nasip oldu ve günah olan kaç şeyden kaçınmıştır.Geçmişteki kusurlarını ve tedarikini hatırına getirmelidir.Bunları önceden düşünmek ve hesap etmek lazımdır.O halde bir kimseye yol açılırsa,göklerdeki ve yerdeki melekuta bakar ve ALLAH ın yarattıklarındaki nizam ve düzeni görür.Hatta ALLAHU Tealanın Cemal ve Celaline bakar.Bu düşünce,bütün ibadetlerden ve bütün tefekkürlerden,düşüncelerden üstündür.Çünkü ALLAHU TEALAnın tazimi(saygı gösterme, büyültme, yükseltme ve yüceltme)kalbe bununla hakim olur.Tazim kalbde hakim olmayınca ,muhabbet ve sevgide galib olmaz.Halbuki saadetin esası muhabbetin kemalde olmasındandır.Fakat bu herkese nasip olmaz.Buna karşılık ALLAHU Tealanın kendisine verdiği nimetleri düşünmesi lazımdır.Etrafta olan hastalık,fakirlik ve çeşit çeşit bela ve sıkıntıları düşünüp ,kendinin bunlardan kurtarıldığını görünce şükretmesinin vacip olduğunu anlar.Şükür,emirleri yapmak ve yasaklardan kaçmaktır.Bir müddet bu düşüncede olmak lazımdır.Çünkü,sabah olduktan sonra güneş doğana kadar farz ve sünnetten başka namaz kılınmaz.O arada kılınacak namazın bedeli zikir ve fikirdir.
