ÖĞRETEN KİM?
İnsan; yeryüzünde, dağa taşa, uçan kuşa, ota, yaprağa, üstünde yaşadığı kara toprağa baksa. Aynı toprakta rengârenk çiçeklerin açtığını, acıların, tatlıların oluştuğunu görür. Pek çok şeyin muntazam bir şekilde ambalajlandığına, elbiseler, giydirildiğine ve beslendiğine şahit olur. Bütün bunların en güzel bir şekilde noksansız yapıldığını müşahede eder. İşlerin nasıl yapıldığını öğrenir. Onlar insana hal lisanıyla; “yaptığın işleri, böyle sağlam, güzel ve noksansız yapmalısın” der. Bu mesajı okuyan insan işleri öyle yapmaya çalışır. Allah yaptıkları ve yarattıklarıyla, özellikle insanı ve diğer yaratıkları eğitir, öğretir, terbiye eder.
İnsan, Allah’ın adetlerini takip ederse dünyasını mutlu eder. Esen rüzgârdan, çakan şimşekten ders alır. Hiddetlendiğinde, birine kızdığında, biraz sonra normale döner, Allah’ın icraatını örnek alan normalleşir. Allah’ın huyuyla huylanır. Olumlu hallerini devam ettirir, olumsuz hallerini düzeltir. En güzel surette yaratıldığını ispat eder.
İnsanı hayvandan ve diğer varlıklardan ayıran özellikler; ruhun idrak etme, kavrama ve düşünme özelliğidir. Akıl, irade ve ilim sıfatları da ayırıcı sıfatlardır. İnsanın insan olma özelliği bu sıfatlarından gelmektedir. İyileri kötülerden, güzelleri çirkinlerden ayıran bu kuvvettir. Allah bu özelliği insana vermiş ki bununla yaratanını anlar ve tanır! Yer ve gökleri bu sıfatlarla inceler, Allah’ın sıfatlarını da anlar. Sonra emir ve yasaklarına uyarak dünya ve ahiret saadetini kazanır. Zariyat suresinin 56. Ayetinde mealen “Ben insanları ve cinleri, bana ibadet etmeleri için yarattım” buyruluyor. İbadet Allah’ı tanımanın ispatıdır, mührüdür. Yaratılışın gayesidir.
İnsan, çok üstün özellikte yaratıldığı halde aldığı zevkin zirvesinde duramaz. Ama bir hayvan aldığı bir zevkin zirvesinde sonuna kadar durabilir. İnsanın aldığı zevki, bir söz, bir fiil sıfıra düşürebilirken, hayvanda bunların hiçbiri olmaz. Ona bıçak da göstersen, silah da göstersen umurunda değildir. Ama insan bunları hayal bile etse zevki sıfıra düşer. Çünkü insanda akıl, ilim, iman, hal, mazi, istikbal, ar hayâ kavramları var. Bu sıfatlar insanı insan eden özelliklerdir. Bunlar hayvanda bulunmaz. İnsan zevk almada hayvanı geçemez. Bu noktada kaybeden insan olur!
Benim evimin giriş kapısı, dış duvardan biraz içerde olduğu için kuytu kalıyor. Bundan istifade eden, orta veya lise çağındaki kız ve erkek çocukları gelip bizim kapının önünde hayvanlıklarını icra ediyorlar. Ama kaybeden onlar oluyor! Açıkça ifade etmeliyim ki, edepsizliklerinden çekindiğim için bir şey diyemiyorum.
İnsanlık dersi diye bir ders okutulmuyor okullarda. İnsanlığın önü kapalı hayvanlığın önü açık. Maddiyattan başka bir şey öğrenmiyoruz. Atalarımız “Kork Allah’tan korkmayandan” demiş. Ne de güzel söylemiş. İnsan, Allah’ı bilmeden, tanımadan O’na inanmaz. Yani iman etmez. İman etmeyende de ar ve edep bulunmaz!
Düşünen, ilim tahsil eden, bir sanata meyleden insan, Allah’ın yaptıklarına, yarattıklarına bakar sanatını, öyle noksansız yapmaya çalışır. Allah’ın yarattıklarını örnek alan bir ressam, bir çiçeği tuvaline yansıtırken Allah’ın sanatını daha iyi anlar.
Bizi yaratan, bize akıl vermiş. Yaptıklarını ve yarattıklarını anlayalım diye. İnsan her şeyi Allah’tan öğrenmiş. İnsan öğrendiğini yapıp yapmamakta serbest. İnsan imtihana tabi. İnsanın kabiliyetleri eğitimle gelişir. Hayvanın imtihanı yok. Çünkü o mükellef değil. Kabiliyetleri yaratılışında verilmiş. Özelliklerini yapmama gibi bir halleri yoktur.
03. 11. 2012
Durmuş Göktekin
