İki ilâ üç yaşları arasında ve genellikle 25 yaşından sonra geçici bir süre için çocukta
inatçılık ve uyumsuzluk görülmektedir. 25 yaşları çocuk gelişimindeki zorlu dönemlerden
biridir. "Serkeşlik devresi" de denilen bu dönemde çocuk dengesiz olumsuz kararsız ve
isyankârdır. Büyüklerinin sözünü dinlemez; hatta söylenenin tersini yapar. Hareket ve
davranışları kısıtlandığında ise öfkelenir. Her işi yardım görmeden kendi başına yapmakta
direnir. Aşırı disiplin ortamında negativizmin arttığı görülür. Bu dönemde oluşan saplantılar
ve bunalımlar ise ileriki yıllarda inatçılık ve direnç belirtileri şekline dönüşebilir.(18)Bazı
psikologlar ise bu dönemi "İlk yeni yetmelik çağı" olarak niteleyerek çocuğun bu
devredeki davranışlarını gençlerin bulûğ çağı öncesindeki durumlarına benzetirler.(19)
Bu yaşlara olumlu açılardan bakılacak olursa bu dönemdeki çocuğun enerjik meraklı
ve hareketli olduğu görülecektir. Bu dönemdeki çocuğun yüklendiği başlıca görev güçlü bir
benlik duygusu kazanmak ve kendi kişiliğinin bilincine varmaktır.
Negativizm döneminin bitmesiyle çeşitli huysuzluk ve uyumsuzluklarını terkeden
çocuk üç yaşından itibaren çevresiyle olumlu ilişkiler içine girmektedir. Bu yaşlarda anne-
babasını hatta kardeşlerini bile hoşnut edecek davranışlara yönelmiş; ayrıca bekleme ve
paylaşmaya da alışmıştır. Çocuğun bütün dünya ile barış içinde olduğu kabul edilen üçüncü
yaşa eğitim yönünden belirli kuralların yerleştirilmesi için en uygun dönem gözüyle
bakılmaktadır.(20)
Üç yaşındaki çocuğun masallara hikayelere ve çizgi filmlere ilgisi artmıştır. Elinde
tutabileceği kısa öyküler ve ilginç resimleri içeren küçük kitaplardan hoşlanmaktadır. Bu
kitaplarda çoğunlukla gerçek dışı şeyler anlatılmasına rağmen çocuk bunları dinlerken
büyük bir zevk duymaktadır.(21) Zira çocukların bunları dinlerken büyük bir zevk duyması
bu yaşın en belirgin özelliklerinden biridir. (22)
Dinî yönden bu yaşın önemli sayılabilecek özelliklerine gelince; çocuğun masallara ve
hikâyelere karşı içinde büyük bir ilgi duyduğu bu sıralarda inanma ile ilgili hikâyeler ve
menkıbeler çocuğun dinî hayal gücünü ve duygusunu uyandıracağı gibi; eşyanın içinde ve
ötesinde gizli kuvvetler olduğu düşüncesinin gelişmesini de hızlandıracaktır. Neticede -soru
sorma çağının da başlamasıyla- çocuk ne nasıl ve neden? sorularıyla her şeyin aslını
öğrenmeye çalışacak; bu soruların bir devamı olarak başta "Allah kimdir; nedir; nasıldır; ne
kadar büyüktür?" gibi sorularla yaratıcı gücü aramaya başlayacaktır.(23)
18. C. 1. Sandström Çocuk ve Gençlik Psikolojisi (çev. R. Şemin) İst. 1971 s. 36; Dalat
agc s. 106.; Yavuzer agc s. 134.
19. Dodson agc s. 59 61 vd.
20. Dodson age s. 63 93.
21. Yavuzer age s. 140.
22. Jacquin age s. 70 vd.
23. Yavuz age s. 40 71.
