Film Hakkında;
İnsanoğlunun bu dünyada bulunuş macerasını en iyi anlatan enstrümandır ney. Bu metaforik özelliğiyle de tasavvuf kültürünün merkezinde yer alır. Mevlevî âyinlerinin ve törenlerinin vazgeçilmez bir 'üyesi'dir aynı zamanda. Mesnevî'nin ilk beytindeki 'Dinle neyden kim hikâyet etmede/ Ayrılıklardan şikâyet etmede" ifadesi artık herkesin malumu. Bu gerçek, yıllardır bilinir bilinmesine de, şimdiye kadar merkezine neyi ve onun çağrışımlarını alan bir film yapılmamıştı; 'Dinle Neyden' filmine kadar. Yapımcı İsmail Eren, iki yıldır sürdürdüğü çalışmalarını bir filmle noktaladı. 'Dinle Neyden' 10 Ekim'de gösterime girdi. Neyi ve Mevlevî kültürünü anlatan filmin yönetmeni ise bir Fransız. Jacques Deschamps, 'Uyuyan Sudan Kork' filmiyle 1996'da Venedik Film Festivali'nde 'En İyi İlk Film' ödülünü almıştı. Hâlen Fransız Ulusal Sinema Okulu'nda (IDHEC-FEMIS) ders veriyor.
Filmin ortaya çıkış süreci hayli karmaşık. İsmail Eren iki yıl önce, Mevlânâ'nın doğumunun 800. yılı münasebetiyle, 'III. Selim döneminde Galata Mevlevihanesi' konulu bir çalışmaya başlar. Ancak bu çalışma Mevlânâ Yılı'na yetişmez. Ayşe Şasa da senaryoyu o çalışmanın üzerine bina eder. İsmail Eren, Ayşe Şasa ile beraber yazdıkları senaryoda Mevlevîlik üzerine araştırmalarıyla tanınan Tuğrul İnançer'in de desteğini alır. Bu yıl Fransa Ulusal Tiyatro Merkezi'nin teşvik ödülünü alan Sedef Ecer ve 2007 Cesar Senaryo Ödülü sahibi Olivier Lorelle'in katkılarıyla senaryoya son şekli verilir. Projenin tarih danışmanlığını da Prof. Dr. Mehmet İpşirli üstlenir. Böylece, Jacques Deschamps ile başlayan proje, iki yıllık bir çalışmanın sonunda beyazperdeye yansıyacak hale gelir.
'Dinle Neyden' 1798 Osmanlı-Fransız savaşının yaklaştığı günlerde, İstanbul'da barış arayan bir avuç insanın çabalarını ve saray mensubu iki genç arasındaki duygusal ilişkiye tanık olan bir Mevlevî dervişinin mistik dünyasını anlatıyor. Dolayısıyla film, üç ana tema üzerine yükseliyor: Mevlânâ'nın öğretileri, dönemin siyasî olayları ve sarayda yaşanan aşk... Senaryo oluşturulurken, diyaloglara Mevlânâ'nın eserlerinden çok sayıda alıntı da yapılmış. Bu sözleri, ağzına yakışacak bir isimden,
Kurtlar Vadisi dizisindeki 'Ömer Baba' rolüyle izleyicinin sevgisini kazanan Emin Olcay'dan (Nuri Dede) duyacağız. Diğer rollere gelince... Bir İstanbul Masalı'nda Esma rolüyle tanınan Ahu Türkpençe, III. Selim'in kız kardeşi Beyhan Sultan'ın nedimelerinden Gülnihal Kalfa'yı, Alican Yücesoy Nuri Dede'nin tedavi eden saray tabibini oynuyor. Yücesoy, 'Son Osmanlı-Yandım Ali' filmindeki Atatürk rolüyle dikkat çekmişti. Oyuncu kadrosunda Lale Mansur ve Burhan Öçal gibi sürpriz isimler de var.
Ayşe Şasa, Yücel Çakmaklı Destekledi
Filmin yapım danışmanlığını ise uzun zamandır bir jenerikte ismi geçmeyen Yücel Çakmaklı üstlenmiş. Yapımcı İsmail Eren, "Ayşe Şasa ve Yücel Çakmaklı, ilk günlerden itibaren projenin içindeydi. Birikimleriyle projeye çok önemli katkılarda bulundular. 'Dinle Neyden'in bu şekliyle hayata geçirilmesi, bu isimlerle mümkün oldu diyebiliriz." diyor. Hazırlık aşaması uzun süren ve birçok uzmanın bilgisine ve yardımına başvurulan projede, Mevlânâ'nın öğretilerinin doğru şekilde yansıtılması en önemli zorluk olarak ortaya çıkmış. Eren, filmin 100 dakikalık süresine bütün bunları doğruya yakın biçimde sığdırabilmek için oldukça zorlandıklarını belirtiyor. Film için Topkapı Sarayı, Haseki Külliyesi, Galata Mevlevihanesi, Mabeyn Köşkü gibi tarihî mekânlarda yapılan çekimler 5 hafta sürmüş. Altı ayı bulan kostüm tasarımı ve dikim sürecinde 50 kişilik kadro yer almış ve 500 adet kostüm dikilmiş. Aslına uygun şekilde hazırlanan dekor ve aksesuarlar, 8 ayda tamamlanmış. Filmin müziklerinde ise 120'nin yapımcısı ve yönetmeni Özhan Eren'in imzası var.
Emin Olcay'dan Hikmet Dersleri
Emin Olcay, 'Kurtlar Vadisi' ve 'Kurtlar Vadisi Pusu'daki hikmetli öğütlerini Nuri Dede karakteriyle bu filmde de sürdürüyor. Nuri Dede, Osmanlı-Fransız Savaşı'nı önleme gayretleriyle filmde çok kilit bir konumda. Aynı zamanda eski bir Osmanlı paşası olan Nuri Dede, hem Mevlevîhane'deki dervişlerle sohbet ediyor hem de eski dostu olan Fransız diplomatlara Mevlevî kültürünün hoşgörülü iklimini yansıtıyor.
